โครงการตามพระราชเสาวนีย์ฯ “บ้านเล็กในป่าใหญ่ ตามพระราชดำริ”

เพื่อความสุขของประชาชนชาวไทย ในพื้นที่ภาคเหนือ

สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง ทรงมีความห่วงใยประชาชนชาวไทยทุกหมู่เหล่า ได้เสด็จฯ เยี่ยมพสกนิกรทั่วทุกพื้นที่และพระราชทานความช่วยเหลือในลักษณะโครงการตามพระราชเสาวนีย์ฯ และโครงการพัฒนาต่างๆ เพื่อช่วยเหลือให้มีความกินดีอยู่ดี มีความผาสุกมาโดยตลอด โดย กองทัพภาคที่ 3 เป็นหน่วยงานรับผิดชอบดำเนินงานโครงการตามพระราชเสาวนีย์ฯ ในพื้นที่ภาคเหนือ สำหรับกลุ่มงานอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม (โครงการบ้านเล็กในป่าใหญ่) จำนวน 4 โครงการ โดยมีวัตถุประสงค์ เพื่อให้ประชาชนที่ยากไร้และสมัครใจเข้าร่วมโครงการ ด้วยการก่อสร้างบ้านเรือนให้ พร้อมกับมอบที่ดินทำกินตามความเหมาะสม เพื่อพัฒนาคุณภาพชีวิตประชาชนให้ดีขึ้น รวมทั้งบริหารจัดการทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม ตามแนวทางคนอยู่ร่วมกับป่า ในลักษณะบ้านเล็กในป่าใหญ่ ป้องกันมิให้ป่าถูกบุกรุกทำลาย ฟื้นฟูสภาพป่า อนุรักษ์สภาพป่าที่อุดมสมบูรณ์ให้คงอยู่ต่อไป รายละเอียดดังนี้
1. โครงการบ้านเล็กในป่าใหญ่ ตามพระราชดำริ บ้านห้วยหญ้าไซ ตำบลป่าแดด อำเภอแม่สรวย จังหวัดเชียงราย หน่วยรับผิดชอบโครงการ : มณฑลทหารบกที่ 37
เมื่อวันที่ 25 มีนาคม 2542 สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง ได้เสด็จพระราชดำเนินทรงเยี่ยมราษฎร ณ บ้านห้วยหญ้าไซ หมู่ที่ 9 ตำบลป่าแดด อำเภอแม่สรวย จังหวัดเชียงราย ได้ทรงรับทราบปัญหา และด้วยความห่วงใยในราษฎรของพระองค์จึงได้มีพระราชดำริ ที่จะจัดตั้งหมู่บ้านขึ้นในลักษณะ “บ้านเล็กในป่าใหญ่” โดยเน้นให้ “คน” อยู่ร่วม กับ “ป่า” ได้อย่างมีความสุขและยั่งยืน คนไม่ทำลายป่า ป่าให้ความร่มรื่นกับคน โดยที่ทรัพยากรธรรมชาติยังคง ความสมบูรณ์ มั่นคงถาวร เป็นการปลูกจิตสำนึกในการรักและหวงแหนธรรมชาติ ให้อยู่ควบคู่กับชุมชนและประเทศชาติ ด้วยเหตุนี้ สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง ได้มีพระราชดำริที่จะจัดตั้ง “โครงการบ้านเล็กในป่าใหญ่ ตามพระราชดำริ” ณ บริเวณบ้านหลักแต่งเก่า เมื่อ 16 มกราคม 2543 มีพื้นที่จำนวน 15,000 ไร่ ซึ่งแยกเป็นป่าเสื่อมโทรม จำนวน 7,000 ไร่ ป่าเลื่อนลอย จำนวน 4,500 ไร่ และป่าต้นน้ำที่ยังคงความอุดมสมบูรณ์ดังเดิม จำนวน 3,500 ไร่ เพื่อใช้ชาวไทยภูเขาที่ไม่มีแหล่งทำกิน โดยเฉพาะชาวไทยภูเขาเผ่าอีก้อ ได้มีที่ทำกินเป็นหลักแหล่งไม่บุกรุกแผ้วถางป่าเพื่อทำไร่เลื่อนลอยอีกต่อไป

2. โครงการบ้านเล็กในป่าใหญ่ ตามพระราชดำริ ดอยฟ้าห่มปก ตำบลแม่สาว อำเภอแม่อาย จังหวัดเชียงใหม่ หน่วยรับผิดชอบโครงการ : กองพลพัฒนาที่ 3
เมื่อวันที่ 13 มกราคม 2543 สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง เสด็จพระราชดำเนินบริเวณพื้นที่ดอยป่าคา ลุ่มน้ำแม่สาว อำเภอแม่อาย จังหวัดเชียงใหม่ โดยมี แม่ทัพภาคที่ 3, รองผู้ว่าราชการจังหวัดเชียงใหม่, ผู้บัญชาการกองพลพัฒนาที่ 3, ป่าไม้เขตเชียงใหม่ เฝ้าฯ รับเสด็จ ซึ่งบริเวณพื้นที่ดังกล่าวเป็นพื้นที่เหมาะสมจัดทำโครงการบ้านเล็กในป่าใหญ่ โดยได้ดำเนินการสำรวจแล้วเห็นว่ามีลักษณะที่เข้าหลักเกณฑ์ตามพระราชประสงค์ของ สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง และป่าไม้เขตเชียงใหม่ ได้ถวายรายงานเกี่ยวกับข้อมูลพื้นฐานของพื้นที่และแผนการใช้ประโยชน์ที่ดินในพื้นที่โครงการ ตลอดจนการศึกษาวิจัยเกี่ยวกับวิธีการให้ “คน”อยู่กับ “ป่า” ได้อย่างยั่งยืน สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง ทรงวินิจฉัยพื้นที่ดังกล่าวแล้ว ทรงรับพื้นที่ลุ่มแม่น้ำสาว จำนวน 16,670 ไร่ เพื่อจัดทำโครงการ “บ้านเล็กในป่าใหญ่ ตามพระราชดำริ” และมีพระราชเสาวนีย์ให้ สำนักพระราชวังประสานกับ กองทัพภาคที่ 3, กรมป่าไม้ และส่วนราชการที่เกี่ยวข้องดำเนินการต่อไป

ต่อมาเมื่อวันที่ 19 มกราคม 2544 สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง พร้อมด้วย สมเด็จพระเจ้าน้องนางเธอ เจ้าฟ้าจุฬาภรณวลัยลักษณ์ อัครราชกุมารี กรมพระศรีสวางควัฒน วรขัตติยราชนารี เสด็จพระราชดำเนินยังพื้นที่ดอยป่าคา ลุ่มน้ำแม่สาว อีกครั้งหนึ่ง โดยมี แม่ทัพภาคที่ 3, ผู้ว่าราชการจังหวัดเชียงใหม่, ป่าไม้เขตเชียงใหม่ เฝ้าฯ รับเสด็จ ในการนี้โปรดเกล้าฯ ให้นำราษฎรบ้านป่าโหลและบ้านจะนะ ตำบลแม่อาย อำเภอแม่อาย ซึ่งอยู่บริเวณพื้นที่ใกล้เคียงโครงการฯ เข้าเฝ้าฯ และทรงพระราชทานความช่วยเหลือเบื้องต้น จำนวน 211 คน

3. โครงการบ้านเล็กในป่าใหญ่ ตามพระราชดำริ ดอยดำ บ้านนามน ตำบลเมืองแหง อำเภอเวียงแหง จังหวัดเชียงใหม่ หน่วยรับผิดชอบโครงการ : กองพลทหารราบที่ 7
สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง เสด็จพระราชดำเนินทอดพระเนตรพื้นที่แนวชายแดน และพระราชทานถุงยังชีพแก่ทหารที่ปฏิบัติหน้าที่อยู่บริเวณดอยดำ ตำบลเมืองแหง อำเภอเวียงแหง จังหวัดเชียงใหม่ เมื่อวันที่ 21 มกราคม 2545 ทรงพบว่าพื้นที่บริเวณดังกล่าว ได้ถูกบุกรุกแผ้วถางป่าเป็นบริเวณกว้าง ประกอบกับมีปัญหาด้านความมั่นคงตามแนวชายแดน จึงทรงมีพระราชดำริให้จัดตั้งหมู่บ้านขึ้นในลักษณะโครงการบ้านเล็กในป่าใหญ่ บริเวณแหล่งต้นน้ำลำธาร โดยให้ “คนอยู่กับป่า” ได้อย่างผสมกลมกลืนและยั่งยืน และมีพระราชเสาวนีย์ให้สำนักพระราชวัง ประสานกับ กองทัพภาคที่ 3, กรมป่าไม้, กรมชลประทาน และส่วนราชการที่เกี่ยวข้องต่อไป

4. โครงการบ้านเล็กในป่าใหญ่ ตามพระราชดำริ บ้านหนองห้า ตำบลร่มเย็น อำเภอเชียงคำ จังหวัดพะเยา หน่วยรับผิดชอบโครงการ : มณฑลทหารบกที่ 34
เมื่อวันที่ 28 มกราคม 2545 สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง พร้อมด้วย พระบาทสมเด็จพระวชิรเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้เสด็จพระราชดำเนินไปทอดพระเนตรพื้นที่แนวชายแดนไทย – ลาว บริเวณดอยยอดห้วยน้ำลาว บ้านเย้าหนองห้า ตำบลร่มเย็น อำเภอเชียงคำ จังหวัดพะเยา ทรงพบว่าพื้นที่บริเวณดังกล่าว ได้ถูกบุกรุกแผ้วถางป่าเป็นบริเวณกว้าง บางส่วนของพื้นที่มีการปลูกพืชเสพติด ประกอบกับมีปัญหาด้านความมั่นคงตามแนวชายแดน และมีราษฎรไทยภูเขาเผ่าต่างๆ ได้เคยถวายฎีกาขอพระราชทานความช่วยเหลือเรื่องที่ดินทำกินเป็นจำนวนมาก

สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง ทรงมีพระราชดำริที่จะให้ราษฎรเหล่านั้นเข้ามาช่วยฟื้นฟูสภาพป่า เพื่ออนุรักษ์แหล่งต้นน้ำลำธาร โดยจะดำเนินการขอใช้พื้นที่ของกรมป่าไม้ จัดตั้งเป็น “โครงการบ้านเล็กในป่าใหญ่” และมูลนิธิส่งเสริมศิลปาชีพฯ จะให้การสนับสนุนการฝึกอบรมศิลปาชีพและปลูกฝังความรู้เรื่องการเกษตร การอนุรักษ์ธรรมชาติแก่ราษฎรที่จะเข้ามาอยู่ในพื้นที่ดังกล่าว ให้คนกับป่าอยู่ร่วมกันได้อย่างผสมกลมกลืน โดย “คนเป็นผู้พิทักษ์รักษาป่า ป่าให้ความร่มเย็น และเป็นแหล่งผลิตอาหารของคน”

กองทัพภาคที่ 3 ได้น้อมนำศาสตร์พระราชา เพื่อสืบสานพระราชปณิธาน ในโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริ ในพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร และสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง ในการพัฒนาความเจริญทุกมิติให้เกิดขึ้นในพื้นที่และก่อให้เกิดคุณภาพชีวิตที่ดีให้แก่ประชาชน อย่างยั่งยืนตลอดไป

คณะบรรณาธิการข่าว กองทัพภาคที่ 3

ปรีชา นุตจรัส รายงานข่าวพิษณุโลก