นายระพีภัทร์ จันทรศรีวงศ์  อธิบดีกรมวิชาการเกษตร  เปิดเผยว่า  จากกรณีเกษตรกรในเขตพื้นที่ชลประทานปลูกข้าวอย่างต่อเนื่องหรือปลูกมากกว่า 2 ครั้ง/ปี ทำให้บางพื้นที่ประสบปัญหาวิกฤติขาดแคลนน้ำในการปลูกข้าว  รวมทั้งการปลูกข้าวอย่างต่อเนื่องยังส่งผลกระทบดินเสื่อมโทรม เกิดการระบาดของโรคและแมลงศัตรูข้าว โดยที่ผ่านมากรมวิชาการเกษตรได้ให้คำแนะนำเกษตรกรปรับเปลี่ยนจากการปลูกข้าวเป็นการปลูกพืชไร่ในฤดูแล้งเพื่อลดปริมาณการใช้น้ำ โดยเน้นปลูกพืชที่ใช้น้ำน้อยเมื่อเทียบกับการปลูกข้าว มีอายุเก็บเกี่ยวสั้น และมีตลาดรองรับผลผลิตอย่างกว้างขวาง เช่น ข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ และถั่วเขียว ซึ่งนอกจากจะใช้น้ำน้อยแล้วยังสามารถเพิ่มความอุดมสมบูรณ์ของดินได้ด้วย 

สถาบันวิจัยพืชไร่และพืชทดแทนพลังงาน กรมวิชาการเกษตร ได้วางแผนการเตรียมความพร้อมด้านเมล็ดพันธุ์ให้กับเกษตรกร โดยได้ดำเนินการพัฒนาและขยายเครือข่ายผู้ผลิตเมล็ดพันธุ์ถั่วเขียวและข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ลูกผสม เพื่อเป็นการกระจายเมล็ดพันธุ์ดีสู่เกษตรกร ช่วยลดต้นทุนการผลิตด้านเมล็ดพันธุ์ และเป็นการพัฒนาศักยภาพและเสริมสร้างความเข้มแข็งให้กับเกษตรกรหรือกลุ่มเกษตรกร ให้เป็นผู้ผลิตเมล็ดพันธุ์ได้เองตรงตามคุณภาพมาตรฐานเมล็ดพันธุ์เพื่อนำไว้ใช้เองหรือจำหน่ายในชุมชน โดยคัดเลือกกลุ่มเกษตรกรที่มีศักยภาพ  จัดอบรมให้ความรู้ด้านเทคโนโลยีการผลิตเมล็ดพันธุ์ และการตรวจสอบคุณภาพเมล็ดพันธุ์  โดยมีนักวิชาการเกษตรของกรมวิชาการเกษตรเป็นพี่เลี้ยงให้คำแนะนำเพื่อพัฒนาให้เป็นเกษตรกรผู้ผลิตเมล็ดพันธุ์มืออาชีพ

อธิบดีกรมวิชาการเกษตร  กล่าวว่า  ในปี 2565  การพัฒนาและขยายเครือข่ายผู้ผลิตเมล็ดพันธุ์ได้ดำเนินการคัดเลือกกลุ่มเกษตรกรผู้ผลิตเมล็ดพันธุ์ถั่วเขียวเขียวพันธุ์ชัยนาท 3 ซึ่งเป็นพันธุ์รับรองของกรมวิชาการเกษตร จำนวน 5 กลุ่ม ใน 5 จังหวัด ได้แก่ นครสวรรค์ พิจิตร เพชรบูรณ์ ลพบุรี และอำนาจเจริญ มีเกษตรกรทั้งหมด 48 ราย พื้นที่ดำเนินการ 235 ไร่ โดยเกษตรกรได้ดำเนินการปลูกถั่วเขียวในฤดูแล้งแล้ว นอกจากนี้ยังมีกลุ่มเกษตรกรผู้ผลิตเมล็ดพันธุ์ถั่วเขียวในจังหวัดอุทัยธานีอีก 1 กลุ่ม โดยจะเริ่มปลูกในเดือนเมษายน 2565  ซึ่งถั่วเขียวพันธุ์ชัยนาท 3 มีคุณสมบัติให้ผลผลิตสูง 232 กิโลกรัมต่อไร่  การสุกแก่ของฝักสม่ำเสมอใกล้เคียงกัน มีขนาดเมล็ดใหญ่ เหมาะสำหรับการเพาะถั่วงอก การแปรรูปเป็นวุ้นเส้น สามารถปลูกได้ทุกภาคของประเทศ

นอกจากนี้ ยังได้พัฒนาเครือข่ายผู้ผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ลูกผสมนครสวรรค์ 5 ซึ่งเป็นพันธุ์รับรองของกรมวิชาการเกษตร มีลักษณะเด่น คือ ทนแล้ง ผลผลิตสูง 1,176 กิโลกรัมต่อไร่ ต้านทานต่อโรคใบไหม้แผลใหญ่  และโรคใบด่างที่เกิดจากเชื้อไวรัส เก็บเกี่ยวเร็วที่อายุ 95-100 วัน โดยได้ดำเนินการจัดอบรมถ่ายทอดเทคโนโลยีการผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวโพดลูกผสมพันธุ์นครสวรรค์ 5 และจัดทำแปลงต้นแบบการผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวโพดลูกผสมในพื้นที่จังหวัดนครสวรรค์ เพชรบูรณ์ พิษณุโลก และอุตรดิตถ์ โดยตั้งเป้าหมายให้สมาชิกภายกลุ่มเกษตรกรนำร่องนำเทคโนโลยีการผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ลูกผสมนครสวรรค์ 5 ผลิตในพื้นที่ 100 ไร่ ภายใน 4 จังหวัดเป้าหมายดังกล่าว

“การดำเนินงานนี้ เป็นการบูรณาการงานวิจัยเพื่อนำผลงานวิจัยจากต้นน้ำ เผยแพร่สู่การนำไปใช้ประโยชน์ปลายน้ำ เป็นการเพิ่มช่องทางให้เกษตรกรเข้าถึงพันธุ์ดีของกรมวิชาการเกษตร ซึ่งบางครั้งการจัดหาเมล็ดพันธุ์ปลูกมักเป็นปัญหาสำหรับเกษตรกรในบางพื้นที่ เช่นการขาดแคลนเมล็ดพันธุ์ถั่วเขียว หรือเมล็ดพันธุ์ข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ลูกผสมมีราคาแพง  ซึ่งการถ่ายทอดเทคโนโลยีการผลิตเมล็ดพันธุ์ทั้งถั่วเขียวและข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ดังกล่าวจะทำให้เกษตรกรมีเมล็ดพันธุ์เพียงพอกับความต้องการ และช่วยลดต้นทุนการผลิตจากการซื้อเมล็ดพันธุ์มาปลูกได้  เป็นการสร้างอาชีพและเพิ่มรายได้ให้กับเกษตรกร มีความมั่นคง และยั่งยืนในการประกอบอาชีพต่อไป”  อธิบดีกรมวิชาการเกษตร  กล่าว